Het volk Israël in Kanaän
Stele van Merenptah
Stele van Merenptah
De Stéle van Merenptah behoort tot één van de oudste en belangrijkste bewijzen die het volk Israël, meer dan drieduizend jaar geleden al, situeren in het gebied Kanaän.
De in 1896 ontdekte Merenptah-stéle, ook wel de 'Israel Stéle' genoemd, werd gevonden in Thebe (Egypte), op de plek waar de tempel stond ter ere van Farao Merneptha. De stéle is een poëtisch gedicht die de militaire campagnes en overwinningen beschrijft van Merneptha die, als opvolger van Ramses (de Grote) II, heerste als Farao over Opper- en Neder-Egypte rond 1215 v. Chr.
Op deze stéle, van meer dan 2 meter hoog, word in hiëroglyfen melding gemaakt van een militaire campagne in Kanaän. Wat het voor ons nu echter zo interessant maakt, is dat er in deze inscriptie verwezen wordt naar het volk Israël met de volgende regels:
Israel ligt braak; zijn zaad bestaat niet meer.
Klaarblijkelijk was het volk Israël betrokken geraakt in een gewapend treffen met de Farao, hadden ze moeten buigen voor zijn legers en was dit belangrijk genoeg om in de stéle opgenomen te worden. Van extra belang is deze vermelding, omdat de eerstvolgende buitenbijbelse vermelding van Israël als volk pas weer te vinden is op de Mesa Stèle, gedateerd op de negende eeuw v. Chr.
Nog steeds zijn wetenschappers verdeeld en proberen zij te achterhalen wat deze inscriptie ons 'daadwerkelijk' zegt. Het gaat hierbij niet om de geloofwaardigheid van de inscriptie, zijn authenticiteit staat vast. Waar het veleer om draait is de vraag wat er precies bedoeld wordt met de zin: zijn zaad is niet meer.
De naam Israël als hiëroglief op de Merneptha Stéle
Prof. Michael G. Hasel, archeoloog en egyptoloog, deed onderzoek naar de verschillende interpretaties en verzocht om, door middel van linguïstieke studie, de daadwerkelijke betekenis van de inscriptie te achterhalen. Het Egyptische woord voor zaad: prt, geeft twee mogelijkheden: graan of nazaat / nakomelingenschap. Uitgaande van het woordgebruik in andere Egyptische teksten uit de betreffende tijdsperiode, concludeerde Hasel dat het refereerde aan het woord graan. Zodoende veronderstelt men dat de zin: zijn zaad bestaat niet meer, betrekking heeft op het vernietigen van Israëls voedselvoorraad en oogstvelden. Michael Hasel noteert:
'Op basis van de context en informatie op de Merneptah stéle ontwaren wij een Israël van agricultuur, zonder eigen ondersteunende stadstaten.'[1]
Dit komt overeen met het beeld dat wij van Israël hebben uit het Oude Testament / de Tenach. Tevens wordt dit ondersteunt door archeologische opgravingen en vondsten die ons aangeven dat, rond deze periode, de Israëlieten argiculturalisten waren en graanopslag open (en kwetsbaar) in het veld plaatsvond.
Hasel's studie over de stele van Merenptah is erg belangrijk. Dit omdat het ons de betekenis van de inscriptie duidelijk maakt en enkele misopvattingen uit de weg ruimt. Daarnaast geeft het ons aan dat het volk Israël zijn wortels diep in het gebied van Kanaän had zo rond de 13e eeuw v. Chr. en het een significante politieke macht was om rekening mee te houden. Hasel concludeert:
'Israël functioneerde als een agriculturele socio-ethnische entiteit in de 13e eeuw v. Chr. Een samenleving die significant genoeg was om opgenomen te worden in de militaire campagne tegen de politieke machten in Kanaän. Terwijl de Merneptah stéle geen indicatie geeft van de actuele sociale structuur van het Israëlische volk, geeft het wel de indicatie dat ze een macht waren om rekening mee te houden.'[2]
Iets wat in volledige overeenkomst is met Israëls bewogen geschiedenis, zoals wij dat in de Bijbel kunnen teruglezen en wat daarnaast aantoont dat het Joodse volk en zijn oorsprong wel degelijk terug te voeren zijn tot het gebied Kanaän.
Vertaling van de inscriptie inzake de militaire Egyptische campagne in Kanaän
Bronnen:
[1] Michael G. Hasel, Israel in the Merneptah Stela, 54
[2] Idem, 56, n. 12