Egypte - De Tien plagen
Ipuwer Papyrus
Exodus
De geschiedenis van de uittocht van het Joodse volk uit Egypte heeft de mensheid al vele duizenden jaren bezig gehouden. Bovenal geïntrigeerd door de enorme rampspoed die over Egypte en zijn bevolking kwam, door hun weigering aan YHWH, de God van Israël, te gehoorzamen. Maar vooral in de laatste eeuw zijn er over de historische waarheid nogal wat vraagtekens geplaatst.
En toegegeven, voor iemand die zijn vertrouwen en geloof niet op onze Vader heeft gesteld kan deze geschiedenis, met zijn plagen en wonderen, ongeloofwaardig overkomen.
Water veranderd in bloed, immense plagen van allerlei dieren en ongedierte. Mensen en vee krijgen massaal steken van vliegen, zweren op hun lichaam te verduren en of dat niet erg genoeg is sterven ze massaal aan de pest, hagelbuien, leven ze in volledige zonsverduistering en tot slot sterven alle eerstgeboren zonen in alle gezinnen door heel Egypte heen. En dit alles volgde zich in een rap tempo op, en we spreken dan niet over jaren, maar over weken en maanden.
Dat zou dan toch zeker ook opgetekend zijn op oude Egyptische papyrus' en tabletten?
Misschien moeilijk te geloven voor sommigen, maar dat is ook gedaan.
We weten dat de Egyptenaren een geschiedenis hadden van het herschrijven van de geschiedenis en succesverhaal na succesverhaal optekenden of zo herschreven. Het rauwe gevolg hiervan was dat zo echter ook de minder succesvolle gebeurtenissen "verfraaid" werden of zelfs volledig weggelaten werden uit de annalen der geschiedenis.
Voorbeeld is de, door farao's, regelmatig toegepaste handeling om alle hïerogliefen van zijn/haar voorganger rigoreus te verwijderen (en daarmee de nagedachtenis van de voorganger) en daarvoor zichzelf en eigen "heldendaden" in de plaats te laten beitelen, of door uitkomsten van veldslagen te verdraaien voor eigen eer.
Maar het meest sprekende voorbeeld van geschiedsvervalsing is wellicht het Verdrag van Kadesh. Dit is het oudst (ons bekende) opgetekende vredeverdrag tussen twee wereldgrootmachten, te weten: het Egyptisch en Hettitische rijk.
Door de Egyptenaren werd dit verdrag gevierd en aan de eigen bevolking gebracht als een uitbundige zege over het Hettitische rijk. Echter vele andere, niet Egyptische, bronnen vertellen ons een heel ander verhaal en leren ons dat Egypte maar met grote moeite het hoofd boven water hield en het Hettitische rijk in militair, economisch en politiek opzicht zijn meerdere was. Dat Egypte, in feite uit nood geboren, dit verdrag had moeten aangaan, omdat zij niet bij machte bleek om de invasie van de "zeevolken" onafhankelijk te kunnen weerstaan.
Maar ondanks hun neiging historische "onwelgevalligheden" weg te poetsen in hun annalen, mogen we toch wel verwachten dat er Egyptische bronnen zouden zijn die ook maar iets zouden spreken over deze verschrikkelijke (maar tevens vernederende) plagen die Egypte en zijn inwoners hebben getroffen? Mogen we inderdaad en het Ipuwer Papyrus is nu exact zo'n bron.
Ipuwer Papyrus
Het Ipuwer Papyrus is een schrift die in handen is van het Nationaal archeologisch museum in Leiden. Het manuscript is gevonden in Memphis, Egypte en is gedateerd rond de 13e-14e eeuw v. Chr., exact overeenkomend met de periode van de Exodus van het Joodse volk uit Egypte. Dit kunnen we nagaan aan de hand van de Joodse jaartelling. Joden gaan uit van het moment van de schepping en zij leven momenteel in het jaar 5770 (uitgezonderd de jaren in ballingschap). Joden dateren de Exodus uit Egypte in het jaar 2313. 5770 - 2313 = 3457 jaar. 2010 (ons huidige jaar) - 3457 (de jaren die verlopen zijn vanaf het joodse jaar van de Exodus) = 1447 v. Chr.
Verdrag van Kadesh
In dit papyrus beschrijft een zekere Ipuwer de gebieden Beneden- en Opper-Egypte in een staat van complete chaos, waar ziekten, plagen en de dood het straatbeeld beheersen. Een ander aspect van deze chaos is een ware anarchie waar slaven hun taken verder weigeren uit te voeren en rebelleren tegen hun meesters en de staat.
Catastrofale natuurrampen treffen het land en mensen zoeken wanhopig naar manieren om te overleven. Bij dit beschrijven zullen sommige mensen al gelijk (kunnen) denken aan het verhaal van de uittocht in het Bijbelboek Exodus, maar het wordt ons nog duidelijker als Ipuwer verder gaat en schrijft dat in heel Egypte het water niet meer drinkbaar is omdat dit in bloed veranderd is, het vee massaal door ziekte en dood getroffen wordt, de volledige oogst in één nacht(!) vernietigd is, broers hun broers moeten begraven en de straten letterlijk bezaaid liggen met hun lichamen. Het land is voor een periode in complete duisternis gehuld en niemand kan in deze duisternis nog iets ondernemen. De gebeurtenissen die Ipuwer beschrijft komen dus wel erg duidelijk overeen met het verslag in Exodus. Aan de hand van enkele voorbeelden kunnen we zien dat de beide verhalen inderdaad verbijsterend veel overeenkomsten met elkaar hebben.
Aan de linkerzijde ziet u de beschrijvingen in het Ipuwer Papyrus en aan de rechterzijde die van het Bijbelboek Exodus:
Ipuwer Papyrus
Zoals we hierboven kunnen zien beschijft Ipuwer gebeurtenissen van ongekende omvang die niet zomaar voorkomen. Gezien de periode waarin dit papyrus geschreven is, is het zeer aannemelijk dat Ipuwer getuige is geweest van wat er geschreven staat over de uittocht in Exodus. De opvallende gelijkenis is meer dan zomaar opmerkelijk. Naar onze mening dient dit papyrus dan ook gezien te worden als een Egyptische versie of samenvatting van de traumatische gebeurtenissen, zoals die beschreven staan in Exodus 7 tot en met 12.